O projekcie

Tytuł projektu: Kompensacyjna aktywność mózgu osób starszych. Poszukiwanie wskaźników elektrofizjologicznych zaangażowanych w nią procesów poznawczych i jej możliwych zmian pod wpływem treningu pamięci operacyjnej

Finansowanie: Narodowe Centrum Nauki, Grant w ramach konkursu OPUS 13, nr projektu: 2017/25/B/HS6/00360

Miejsce realizacji projektu: Wydział Psychologii UKW, Pracownia Badań nad Starzeniem się Poznawczym (ul. Staffa 1, Bydgoszcz)

Zgoda na realizację badań: Projekt uzyskał zgodę na realizację Komisji Bioetycznej UMK w Toruniu przy CM im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy oraz Komisji do spraw Etyki Badań Naukowych przy Instytucie Psychologii UKW w Bydgoszczy

Opis projektu:

Badania realizowane w ramach projektu dotyczą kompensacyjnej aktywności mózgu osób starszych i możliwości wywierania na nią wpływu poprzez trening funkcji poznawczych.

Proces starzenia się jest powszechnie kojarzony z osłabieniem możliwości umysłowych. Badania potwierdzają, że wraz z wiekiem dochodzi do pogorszenia funkcjonowania wielu procesów poznawczych. Zjawisko to wiąże się ze zmianami zachodzącymi na poziomie mózgu, które dotyczą zarówno jego budowy, jak i funkcjonowania. Jednak w funkcjonowaniu mózgu osób starszych mogą pojawiać się też zmiany, których obecność wspomaga sprawność poznawczą. Mówimy wówczas właśnie o tzw. kompensacyjnej aktywności mózgu osób starszych. Polega ona na zwiększeniu aktywności określonych okolic mózgu w porównaniu do aktywności obserwowanej u osób młodych lub na zaangażowaniu okolic dodatkowych. Aktywność ta jest uważana za kompensacyjną, ponieważ wyniki badań wskazują na związek jej występowania z lepszym poziomem wykonania zadań poznawczych przez osoby starsze.

Realizacja projektu pozwoli wzbogacić wiedzę na temat kompensacyjnej aktywności mózgu osób starszych w dwóch aspektach.

Po pierwsze, w prowadzonych dotąd badaniach kompensacyjną aktywność mózgu osób starszych identyfikowano przede wszystkim za pomocą funkcjonalnego rezonansu magnetycznego (fMRI) oraz pozytonowej tomografii emisyjnej (PET). W naszych badaniach do identyfikacji aktywności kompensacyjnej wykorzystujemy wskaźniki elektroencefalograficzne (widoczne w zapisie EEG). Pozwoli to potwierdzić założenia dotyczące zaangażowanych kompensacyjnie procesów poznawczych w oparciu o nowe dane, ponieważ w badaniach EEG wskaźniki tych samych procesów poznawczych są inne niż w badaniach fMRI czy PET.

Ponadto w dotychczasowych badaniach rejestrowano i interpretowano aktywność kompensacyjną mózgu osób starszych, jednak nie próbowano na nią wpływać. Celem naszych badań jest natomiast sprawdzenie, czy możliwe jest wywieranie na nią wpływu poprzez trening funkcji poznawczych na przykładzie treningu pamięci operacyjnej. Teoretycznie trening taki powinien optymalizować aktywność mózgu osób starszych, tzn. wywoływać aktywność kompensacyjną podczas wykonywania zadań trudnych, by ułatwić ich poprawne wykonanie, natomiast w przypadku zadań łatwych prowadzić do zaniku potrzeby uruchamiania aktywności kompensacyjnej. Założenie to zweryfikujemy w świetle wyników badań.

Uzasadnieniem podjęcia takich badań jest ich wkład w rozwój wiedzy na temat poznawczego starzenia się i możliwości oddziaływania na sprawność poznawczą osób starszych. Badania dostarczą nowych danych dotyczących procesów poznawczych zaangażowanych podczas aktywności kompensacyjnej oraz pozwolą zweryfikować założenie o wpływie treningu funkcji poznawczych na tę aktywność.

Wzbogacenie wiedzy na temat mechanizmów optymalizacji funkcjonowania poznawczego osób starszych może również stanowić inspirację dla badań stosowanych i przyczynić się w przyszłości do udoskonalenia interwencji poznawczych kierowanych do osób starszych.